Bác Hồ đặt tên tỉnh Quảng Ninh

Giữa năm 1963, việc hợp nhất khu Hồng Quảng và tỉnh Hải Ninh đã được Trung ương quyết định, chỉ còn việc đặt tên tỉnh, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu hội đồng nhân dân hai nơi tự lựa chọn.

1. Hải Đông- Tên gọi cũ của tỉnh Quảng Ninh

Trong cuộc họp Hội đồng Nhân dân Khu Hồng Quảng có đoàn đại biểu tỉnh Hải Ninh tham dự, mọi người thảo luận rất sôi nổi, hào hứng. Khá nhiều kiến nghị về tên tỉnh mới như: Đông Bắc, Hải Quảng, Yên Quảng, Hồng Hải,… Cuối cùng, tất cả nhất trí chon tên tỉnh là Hải Đông.

Trong lần về thăm tỉnh ngày 19,20/2/1960, ngồi trên máy bay trực thăng, khi qua đảo Cái Bầu, máy bay rẽ chếch sang phía trái, nhìn xuống chỉ thấy mênh mông rừng ngập mặn, chưa nhận ra đất Ba Chẽ hay Tiên Yên, bỗng Bác hỏi đồng chí Hoàng Chính: “Đây là đâu rồi?”. Đồng chí Hoàng Chính chưa kịp trả lời thì Bác đã giải thích: “Hải Ninh và Hồng Quảng núi sông biển trời liền một dải, An Quảng, Quảng Yên là đây, xa hơn nữa là An Bang, là Hải Đông, có đúng không chú Hoàn?”. Đồng chí Trần Quốc Hoàn cùng đi với Bác trả lời: “- Dạ thưa Bác, An Bang là thời Lê, Hải Đông là thời Trần…”. Bác nói thêm: “Thời Trần, Hải Đông lừng lẫy chiến thắng Bạch Đằng giang…”. Nghe Bác nói vậy, đồng chí Hoàng Chính nhớ mãi cái tên Hải Đông…

2. Bác Hồ đặt tên cho tỉnh Quảng Ninh

Giữa tháng 9, đồng chí Hoàng Chính về dự cuộc họp các bí thư tỉnh ủy. Sau buổi họp, Bác Hồ nói đồng chí Hoàng Chính ở lại ăn cơm với Người. Trong bữa cơm, Bác hỏi về chuyện đặt tên tỉnh. Bác cười: “Tên Hải Đông gợi nhớ thời Trần oanh liệt, nhưng thực chất nó chỉ có nghĩa chỉ vùng biển về phía Đông. Bác đã hỏi ý kiến nhiều đồng chí, Bác đề nghị lấy mỗi tỉnh một chữ cuối của Hồng Quảng và Hải Ninh, ghép lại thành Quảng Ninh, vừa dễ hiểu, vừa dễ nhớ, lại có nhiều ý nghĩa. “Quảng” là rộng lớn, “Ninh” là yên vui, bền vững. Quảng Ninh là một vùng rộng lớn, yên vui, bền vững. Ông cha ta đã chẳng từng đặt những tên An Bang, Ninh Hải, Hải Ninh, An Quảng, Quảng Yên đó sao?”.  Bác còn nói thêm: “Nước bạn có Quảng Đông, Quảng Tây, ta có Quảng Ninh. Đôi bên cùng nhau xây dựng tình hữu nghị, cùng nhau thi đua xây dựng chủ nghĩa xã hội, được không?”. Nghe xong, ai cũng hiểu ra ý nghĩa sâu xa của hai chữ Quảng Ninh nên càng thêm cảm phục Bác.

Ngày 30/10/1963, trong phiên họp toàn thể Quốc hội khóa II, kỳ họp thứ 7, tất cả các đại biểu đều nhất trí thông qua tờ trình của Chính phủ: Hợp nhất tỉnh Hải Ninh và khu Hồng Quảng thành một tỉnh mới lấy tên là tỉnh Quảng Ninh.

Trong những ngày tháng Năm lịch sử, mỗi người dân Việt Nam đều nhớ đến ngày sinh nhật Bác với tấm lòng trân trọng, biết ơn và thành kính. Bác đã đi xa nhưng sự nghiệp, tư tưởng và tấm gương đạo đức vĩ đại, sáng ngời của Người vẫn sống mãi trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Đối với nhân dân các dân tộc, mỗi người dân Quảng Ninh đều nhớ tới những kỷ niệm đặc biệt người giành cho đồng bào, đặc biệt là hai chữ “Quảng Ninh” do chính Bác đặt tên cho tỉnh. Ngày nay, tỉnh Quảng Ninh đang cùng nhau chung tay xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh xứng đáng với sự quan tâm, kỳ vọng của Bác, xứng đáng với cái tên tưởng đơn giản mà Bác đã suy nghĩ và gửi gắm vào đó bao điều kỳ vọng.

(Theo lời kể của đồng chí Hoàng Chính, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hải Ninh do nhà giáo, nhà nghiên cứ Tống Khắc Hài ghi lại, đăng trên Báo Quảng Ninh, ngày 5/5/2013; được biên soạn lại trong cuốn Những hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh với Quảng Ninh – NXB Thông tấn Quảng Ninh năm 2019 – [12]